Zestaw kolorów (Ink Set)

Zestaw kolorów (Ink Set) w drukarkach atramentowych (inkjet printers), w tym w drukarkach wielkoformatowych (LFP), odnosi się do specyficznej kombinacji i liczby różnych kolorów atramentów, jakie dana drukarka wykorzystuje do tworzenia obrazów. Wybór zestawu kolorów przez producenta jest kluczową decyzją projektową, która bezpośrednio wpływa na gamut barwny (zakres możliwych do odwzorowania kolorów), jakość przejść tonalnych, wierność reprodukcji barw, a także na specjalistyczne możliwości drukarki (np. druk kolorami spotowymi, efektami specjalnymi).

Podstawowe zestawy kolorów:

  1. CMYK (4 kolory):
    • Jest to najbardziej podstawowy i powszechnie stosowany zestaw kolorów w druku, zarówno atramentowym, jak i w innych technologiach (np. offset).
    • Składa się z czterech kolorów procesowych:
      • C (Cyan) – Cyjan (odcień niebiesko-zielony)
      • M (Magenta) – Magenta (odcień purpurowo-czerwony)
      • Y (Yellow) – Żółty
      • K (Key/Black) – Czarny (nazywany “Key” ponieważ jest kluczowym kolorem dodającym kontrast i głębię)
    • Poprzez mieszanie tych czterech kolorów w różnych proporcjach (nakładanie na siebie małych kropek atramentu w procesie rastrowania – tzw. druk subtraktywny), można uzyskać szeroką gamę innych kolorów.
    • Zestaw CMYK jest standardem w druku komercyjnym, technicznym (CAD/GIS), wielu drukarkach biurowych i podstawowych modelach LFP.

Rozszerzone zestawy kolorów:

Aby poszerzyć gamut barwny (zwłaszcza w kierunku trudnych do uzyskania, nasyconych odcieni), poprawić gładkość przejść tonalnych (szczególnie w jasnych partiach obrazu i w odcieniach skóry) oraz uzyskać lepszą neutralność w druku czarno-białym, producenci stosują rozszerzone zestawy kolorów, dodając do podstawowego CMYK dodatkowe atramenty. Liczba kolorów w takich zestawach może wynosić 5, 6, 7, 8, 10, 12, a nawet więcej.

Typowe dodatkowe kolory i ich funkcje:

  1. Jasne kolory (Light/Photo Colors):
    • Lc (Light Cyan) – Jasny Cyjan
    • Lm (Light Magenta) – Jasna Magenta
    • Lk (Light Black lub Grey) – Jasny Czarny lub Szary (czasami oznaczany jako Gy)
    • LLk (Light Light Black lub Light Grey) – Bardzo Jasny Czarny lub Bardzo Jasny Szary (czasami oznaczany jako LGy)
    • Funkcja: Dodanie tych jaśniejszych odcieni podstawowych kolorów pozwala na uzyskanie znacznie gładszych przejść tonalnych w jasnych obszarach obrazu oraz w subtelnych odcieniach skóry, redukując widoczność pojedynczych kropek (ziarnistość) i efekt posteryzacji. Są one kluczowe w wysokiej jakości druku fotograficznym.
  2. Dodatkowe odcienie czerni/szarości:
    • Oprócz standardowego czarnego (Black – K lub Matte Black – MK), stosuje się:
      • Czarny fotograficzny (Photo Black – PK): Zoptymalizowany do druku na papierach błyszczących i satynowych, dający głębszą czerń i lepszy kontrast na tych mediach niż czarny matowy (MK), który jest przeznaczony głównie do papierów matowych i artystycznych. Wiele drukarek automatycznie przełącza się między MK a PK w zależności od wybranego typu medium.
      • Różne odcienie szarości (np. Grey – Gy, Dark Grey – DGy, Light Grey – LGy): Niezbędne do uzyskania idealnie neutralnych i gładkich wydruków czarno-białych (monochromatycznych), bez dominant barwnych, oraz do lepszej kontroli nad cieniami i kontrastem w wydrukach kolorowych.
  3. Kolory rozszerzające gamut (Gamut Extending Colors / Spot Colors / Vivid Colors):
    • R (Red) – Czerwony
    • G (Green) – Zielony
    • B (Blue) – Niebieski
    • O (Orange) – Pomarańczowy
    • V (Violet) – Fioletowy
    • Funkcja: Dodanie tych “czystych” kolorów podstawowych (lub zbliżonych) pozwala znacząco poszerzyć gamut barwny drukarki, umożliwiając reprodukcję bardziej nasyconych i intensywnych odcieni, które są trudne lub niemożliwe do uzyskania przy użyciu samego CMYK (np. żywe czerwienie strażackie, głębokie zielenie trawiaste, intensywne błękity królewskie). Jest to szczególnie ważne w druku grafiki artystycznej, fotografii o żywych barwach, materiałów marketingowych, opakowań (gdzie często występują kolory specjalne Pantone, które te dodatkowe atramenty pomagają symulować).
  4. Kolory specjalne (Specialty Inks):
    • Wh (White) – Biały: Używany jako podkład na mediach przezroczystych lub kolorowych, aby zapewnić nieprzezroczystość i prawidłowe odwzorowanie kolorów drukowanych na nim. Może być też używany jako samodzielny kolor lub do tworzenia efektów specjalnych. Kluczowy w druku UV i DTG.
    • Mt (Metallic Inks) – Metaliczny (np. srebrny, złoty): Atramenty zawierające drobne cząstki metaliczne, pozwalające na uzyskanie efektów metalicznych.
    • Cl (Clear / Varnish / Gloss Optimizer) – Przezroczysty lakier lub optymalizator połysku: Używany do lakierowania selektywnego (nadawania połysku lub matu wybranym obszarom), tworzenia efektów tekstury (w druku UV) lub wyrównywania połysku na całej powierzchni wydruku (redukcja brązowienia i różnicowego połysku w atramentach pigmentowych).
    • Fl (Fluorescent Inks) – Fluorescencyjne (np. żółty, różowy): Atramenty świecące pod wpływem światła UV, dające bardzo jaskrawe, przyciągające wzrok efekty.

Liczba kolorów w zestawie:

  • 4 kolory (CMYK): Podstawowe drukarki techniczne, niektóre biurowe LFP.
  • 5 kolorów: Często CMYK + dodatkowy Czarny (np. MK i PK do wyboru lub oba dostępne).
  • 6 kolorów: Najczęściej CMYK + Lc + Lm. Popularny w druku fotograficznym i graficznym.
  • 7 kolorów: Np. CMYK + Lc + Lm + Lk/Gy.
  • 8 kolorów: Np. CMYK + Lc + Lm + Lk/Gy + dodatkowy kolor rozszerzający gamut (np. Pomarańczowy lub Zielony) lub dwa odcienie szarości.
  • 9, 10, 11, 12 kolorów (i więcej): Najbardziej zaawansowane drukarki fotograficzne, artystyczne i proofingowe. Mogą zawierać pełen zestaw jasnych kolorów, wiele odcieni szarości oraz kilka kolorów rozszerzających gamut (np. C, M, Y, K, Lc, Lm, Gy, LGy, R, G, B, V) oraz/lub optymalizator połysku.

Znaczenie zestawu kolorów:

Wybór drukarki z odpowiednim zestawem kolorów zależy od jej przeznaczenia:

  • Do druku technicznego (CAD/GIS), gdzie liczy się głównie precyzja linii, często wystarcza podstawowy zestaw CMYK (lub nawet tylko czarny w drukarkach monochromatycznych).
  • Do druku grafiki reklamowej i oznakowania, ważny jest szeroki gamut i możliwość reprodukcji żywych kolorów, więc preferowane są zestawy z dodatkowymi kolorami rozszerzającymi gamut (np. 6-8 kolorów).
  • Do profesjonalnego druku fotograficznego i artystycznego, kluczowe są gładkie przejścia tonalne, neutralne szarości i maksymalnie szeroki gamut, dlatego stosuje się najbardziej rozbudowane zestawy kolorów (8-12+).

Zestaw kolorów jest jednym z najważniejszych parametrów definiujących możliwości jakościowe drukarki atramentowej. Im bardziej rozbudowany zestaw, tym większy potencjał w zakresie wierności i bogactwa odwzorowywanych barw, ale często również wyższy koszt urządzenia i atramentów.