Wzornik kolorów (Color chart / swatch)

Wzornik kolorów (Color Chart lub Swatch Book/Chart) to fizyczna kolekcja próbek kolorów, zazwyczaj wydrukowanych lub wyprodukowanych przy użyciu określonej technologii, zestawu atramentów/farb i na konkretnym nośniku druku (medium) (lub grupie mediów). Wzorniki kolorów służą jako wizualne narzędzie referencyjne, pomocne w procesie projektowania, komunikacji kolorystycznej, wyboru kolorów oraz weryfikacji możliwości reprodukcyjnych danego systemu druku.

Rodzaje i zastosowania wzorników kolorów:

  1. Wzorniki systemu PANTONE® (PANTONE® Formula Guides / Swatch Books):
    • Najbardziej znane i powszechnie stosowane wzorniki kolorów specjalnych (spot colors).
    • Zawierają tysiące precyzyjnie zdefiniowanych, ponumerowanych kolorów PANTONE® wydrukowanych na różnych typach papieru (np. powlekany – Coated, niepowlekany – Uncoated).
    • Służą jako uniwersalny standard komunikacji kolorystycznej w przemyśle graficznym i projektowym na całym świecie. Projektanci wybierają kolory z wzornika, a drukarnie starają się je jak najwierniej odtworzyć (poprzez emulację PANTONE® lub użycie dedykowanych farb spotowych).
    • Istnieją również wzorniki PANTONE® pokazujące odpowiedniki CMYK dla kolorów spotowych (PANTONE® Color Bridge), a także wzorniki dla specjalnych gam kolorów (np. metaliczne, pastelowe, fluorescencyjne).
  2. Wzorniki kolorów CMYK (CMYK Process Color Charts):
    • Prezentują szeroką gamę kolorów możliwych do uzyskania poprzez mieszanie podstawowych atramentów/farb procesowych CMYK w różnych proporcjach (procentowych wartościach pokrycia).
    • Mogą być zorganizowane w postaci systematycznych tabel, gdzie np. zmienia się nasycenie jednego koloru przy stałych wartościach pozostałych, lub pokazywać popularne mieszanki.
    • Pomagają projektantom i operatorom wybrać odpowiednie wartości CMYK, aby uzyskać pożądany kolor na wydruku, oraz zrozumieć gamut barwny danego procesu CMYK.
    • Często są specyficzne dla określonego standardu druku (np. FOGRA, GRACoL) i typu podłoża.
  3. Wzorniki możliwości drukarki / systemu atramentowego (Printer/Ink Gamut Charts):
    • Są to wzorniki stworzone specjalnie dla konkretnej drukarki, używanych w niej atramentów i określonego nośnika druku.
    • Prezentują zakres kolorów (gamut), jaki ta konkretna konfiguracja jest w stanie zreprodukować.
    • Mogą być generowane przez oprogramowanie RIP lub specjalistyczne narzędzia do zarządzania kolorami, a następnie drukowane na docelowym medium.
    • Są niezwykle przydatne do oceny rzeczywistych możliwości kolorystycznych danego systemu druku LFP i do wyboru kolorów, które będą dobrze odwzorowane.
  4. Wzorniki niestandardowe / projektowe:
    • Czasami projektanci lub drukarnie tworzą własne, niestandardowe wzorniki kolorów zawierające kluczowe barwy używane w danym projekcie, brandingu firmy lub dla specyficznych grup produktów.
  5. Wzorniki mediów drukarskich (Media Swatch Books):
    • Chociaż nie są to stricte wzorniki kolorów, to kolekcje próbek różnych nośników druku (papierów, folii, płócien) oferowanych przez producenta lub dystrybutora. Często zawierają one niewielki, standardowy wydruk testowy na każdym medium, co pozwala ocenić nie tylko jego fakturę i wygląd, ale także to, jak przyjmuje ono atrament i jak prezentują się na nim kolory.

Jak używać wzornika kolorów?

  • Wybór kolorów: Projektant może wybrać pożądane kolory z fizycznego wzornika (np. PANTONE®), a następnie użyć odpowiednich wartości liczbowych (numer PANTONE®, wartości CMYK, L*a*b*) w swoim oprogramowaniu projektowym.
  • Komunikacja z klientem/drukarnią: Fizyczny wzornik jest jednoznacznym punktem odniesienia. Klient może wskazać na wzorniku kolor, jaki chce uzyskać, a drukarnia może użyć tego samego wzornika do weryfikacji wydruku.
  • Ocena możliwości reprodukcyjnych: Porównując kolor z wzornika PANTONE® z tym, co jest w stanie wydrukować drukarka (np. na jej własnym wzorniku gamutu lub na wzorniku PANTONE® Color Bridge pokazującym najbliższy odpowiednik CMYK), można ocenić, jak dokładna będzie reprodukcja.
  • Weryfikacja wydruków: Porównanie finalnego wydruku z wybranymi próbkami ze wzornika w standardowych warunkach oświetleniowych.

Ważne aspekty dotyczące wzorników kolorów:

  • Warunki oświetleniowe: Wygląd kolorów na wzorniku (i na wydruku) jest silnie zależny od oświetlenia. Zawsze należy oceniać kolory w standardowych, kontrolowanych warunkach oświetleniowych (np. kabina świetlna D50 lub D65).
  • Rodzaj podłoża: Kolor z tego samego atramentu/farby będzie wyglądał inaczej na papierze powlekanym (Coated) i niepowlekanym (Uncoated), a także na podłożach o różnej bieli czy fakturze. Dlatego ważne jest używanie wzornika odpowiedniego dla docelowego medium.
  • Starzenie się wzorników: Z czasem, pod wpływem światła, tlenu i zanieczyszczeń, kolory na fizycznych wzornikach mogą ulegać blaknięciu lub zmianie odcienia. Dlatego zaleca się okresową wymianę starych, często używanych wzorników na nowe, aby zapewnić ich aktualność i wiarygodność. Producenci (np. PANTONE®) zazwyczaj rekomendują wymianę co 12-18 miesięcy.
  • Cyfrowe biblioteki vs fizyczne wzorniki: Wiele systemów kolorów (np. PANTONE®) jest dostępnych w postaci cyfrowych bibliotek w oprogramowaniu graficznym. Jednakże, ze względu na różnice w gamutach monitorów i niepewność ich kalibracji, ostateczny wybór i weryfikacja koloru powinna się zawsze odbywać na podstawie aktualnego, fizycznego wzornika.

Wzorniki kolorów są niezbędnym narzędziem pracy dla każdego profesjonalisty zajmującego się projektowaniem graficznym, przygotowaniem do druku i samym drukiem. Ułatwiają one komunikację, pomagają w podejmowaniu świadomych decyzji kolorystycznych i przyczyniają się do osiągania bardziej przewidywalnych i spójnych rezultatów.