Sortownik (Sorter)

Sortownik (Sorter), w kontekście drukarek, kserokopiarek i urządzeń wielofunkcyjnych (MFP), to mechanizm lub funkcja (najczęściej realizowana przez oprogramowanie urządzenia i wspierana przez odpowiedni moduł wykańczający – finiszer), która automatycznie porządkuje wydrukowane lub skopiowane strony wielostronicowego dokumentu w kompletne, uporządkowane zestawy, gdy zamawianych jest wiele kopii tego samego dokumentu. Głównym celem sortownika jest wyeliminowanie czasochłonnego i podatnego na błędy ręcznego układania stron, co znacząco zwiększa efektywność i komfort pracy, zwłaszcza przy produkcji dużej liczby wielostronicowych materiałów. Funkcja ta jest często określana również jako kolekcjonowanie (collating).

Zasada działania sortowania:

Aby zrozumieć działanie sortownika, najlepiej posłużyć się przykładem:
Załóżmy, że chcemy wydrukować 3 kopie dokumentu składającego się z 5 stron (oznaczonych jako P1, P2, P3, P4, P5).

  • Bez sortowania (tryb grupowania/układania – Grouping/Stacking): Urządzenie najpierw wydrukuje wszystkie zamówione kopie pierwszej strony, następnie wszystkie kopie drugiej strony itd. Na tacy wyjściowej otrzymamy stos ułożony w następujący sposób:
    P1, P1, P1 (trzy kopie pierwszej strony)
    P2, P2, P2 (trzy kopie drugiej strony)
    P3, P3, P3 (trzy kopie trzeciej strony)
    P4, P4, P4 (trzy kopie czwartej strony)
    P5, P5, P5 (trzy kopie piątej strony)
    Aby uzyskać trzy kompletne zestawy, użytkownik musiałby ręcznie posegregować wszystkie strony.
  • Z włączonym sortowaniem (tryb kolekcjonowania – Collating): Urządzenie wydrukuje najpierw jeden kompletny zestaw dokumentu (od P1 do P5), następnie drugi kompletny zestaw, i tak dalej, aż do uzyskania zamówionej liczby kopii. Na tacy wyjściowej otrzymamy stos ułożony w następujący sposób:
    (P1, P2, P3, P4, P5) – pierwszy kompletny zestaw
    (P1, P2, P3, P4, P5) – drugi kompletny zestaw
    (P1, P2, P3, P4, P5) – trzeci kompletny zestaw
    Każdy zestaw jest gotowy do użytku lub dalszej obróbki (np. zszycia).

Rodzaje sortowników:

Historycznie istniały różne podejścia do realizacji funkcji sortowania, jednak współcześnie dominuje jedna metoda:

  1. Sortowanie elektroniczne (Electronic Sorting / E-sort):
    • Jest to obecnie standardowa metoda stosowana w cyfrowych drukarkach, kserokopiarkach i MFP. Polega ona na tym, że cała zawartość wielostronicowego dokumentu jest najpierw wczytywana i przechowywana w pamięci wewnętrznej urządzenia (RAM lub na dysku twardym – HDD). Następnie system sterujący drukarki zarządza procesem drukowania w taki sposób, aby każda kolejna kopia była drukowana jako kompletny, uporządkowany zestaw stron.
    • Zalety: Nie wymaga skomplikowanych mechanizmów fizycznych do sortowania. Jest szybkie i elastyczne. Pozwala na łatwą integrację z innymi funkcjami wykańczania końcowego, takimi jak zszywanie (każdy posortowany zestaw może być automatycznie zszyty) czy przesunięcie (offset stacking) (każdy posortowany zestaw może być lekko przesunięty na tacy wyjściowej dla łatwiejszego rozdzielenia).
    • Wymagania: Wymaga odpowiedniej ilości pamięci w urządzeniu, szczególnie przy sortowaniu bardzo dużych dokumentów lub dużej liczby kopii. Jeśli pamięć jest niewystarczająca, proces drukowania może ulec spowolnieniu, urządzenie może dzielić zadanie na mniejsze partie, lub w skrajnych przypadkach zadanie może zostać anulowane.
  2. Sortowniki fizyczne (Bin Sorters / Mailbox Sorters):
    • Były to rozwiązania stosowane w starszych analogowych kserokopiarkach lub niektórych wysokonakładowych systemach druku. Polegały na wyposażeniu urządzenia w wiele fizycznych tac odbiorczych (pojemników, skrytek – “bins” lub “mailboxes”). Każdy drukowany/kopiowany zestaw dokumentów był kierowany do oddzielnej tacy.
    • Wady: Znacznie zwiększały gabaryty i złożoność mechaniczną urządzenia. Ograniczona liczba dostępnych tac determinowała maksymalną liczbę kopii, jaką można było posortować w jednym cyklu.
    • Zastosowanie współczesne: Chociaż klasyczne sortowniki fizyczne są rzadkością, idea wielu tac wyjściowych jest nadal wykorzystywana w niektórych zaawansowanych finiszerach, np. w formie “skrytek pocztowych” (mailboxes), gdzie poszczególne zadania drukowania (lub posortowane zestawy) mogą być kierowane do przypisanych tac (np. dla różnych użytkowników lub działów), co ułatwia odbiór dokumentów w środowiskach współdzielonych.

Jak aktywować funkcję sortowania?

Funkcja sortowania (kolekcjonowania) jest zazwyczaj łatwo dostępna dla użytkownika:

  • W sterowniku drukarki: Podczas wysyłania zadania drukowania z komputera, w oknie dialogowym drukowania znajduje się opcja “Sortuj kopie” (lub “Collate copies”, “Kolekcjonuj”), którą należy zaznaczyć.
  • Na panelu sterowania kserokopiarki/MFP: Przy ustawianiu parametrów zadania kopiowania, dostępna jest podobna opcja wyboru trybu sortowania.

Znaczenie i korzyści z funkcji sortownika:

  • Ogromna oszczędność czasu i wysiłku: Eliminacja potrzeby ręcznego układania wielostronicowych dokumentów jest największą zaletą, szczególnie przy dużej liczbie kopii.
  • Redukcja błędów: Zmniejsza ryzyko pomyłek, takich jak nieprawidłowa kolejność stron, brakujące strony w zestawach, czy wymieszanie różnych dokumentów.
  • Profesjonalizm: Posortowane dokumenty są od razu gotowe do dystrybucji, prezentacji lub dalszej obróbki, co świadczy o profesjonalnym podejściu.
  • Niezbędna funkcja w środowiskach biurowych i edukacyjnych: Przygotowywanie raportów, materiałów szkoleniowych, prezentacji, prac zaliczeniowych w wielu egzemplarzach byłoby niezwykle uciążliwe bez automatycznego sortowania.
  • Podstawa dla innych operacji wykańczających: Sortowanie jest często warunkiem wstępnym dla innych zautomatyzowanych funkcji, takich jak zszywanie czy tworzenie broszur (każdy posortowany zestaw jest następnie indywidualnie zszywany lub składany).

Nawet jeśli urządzenie nie posiada zaawansowanego finiszera z wieloma tacami, sama funkcja sortowania elektronicznego w połączeniu z jedną tacą wyjściową i ewentualnie funkcją przesunięcia (offset stacking) znacząco ułatwia zarządzanie wydrukowanymi dokumentami. Jest to jedna z tych funkcji, które po przyzwyczajeniu się do niej, trudno sobie wyobrazić efektywną pracę bez niej.