Ręczne cięcie

Ręczne cięcie (Manual Cutting) w kontekście druku wielkoformatowego (LFP) odnosi się do sytuacji, w której operator drukarki samodzielnie, przy użyciu zewnętrznych narzędzi tnących, odcina zadrukowany fragment nośnika druku (print media) od reszty roli lub przycina arkusz do finalnego wymiaru. Ręczne cięcie jest stosowane wtedy, gdy automatyczne cięcie (automatic cutter) w drukarce jest niedostępne, niewystarczające, niezalecane dla danego typu medium, lub gdy wymagana jest specyficzna forma cięcia (np. po nieregularnym kształcie).

Kiedy stosuje się ręczne cięcie?

  1. Brak funkcji automatycznego cięcia w drukarce:
    • Niektóre starsze lub bardzo podstawowe modele drukarek LFP mogą nie być wyposażone w automatyczny nóż. W takim przypadku ręczne cięcie jest jedyną opcją.
  2. Drukowanie na mediach niekompatybilnych z automatycznym nożem:
    • Jak wspomniano przy opisie automatycznego cięcia, niektóre media są zbyt grube, twarde, włókniste, lepkie lub ścierne, aby mogły być bezpiecznie i skutecznie cięte przez wbudowany nóż drukarki. Próba automatycznego cięcia takich materiałów mogłaby uszkodzić nóż, medium lub samą drukarkę.
    • Przykłady takich mediów: bardzo grube banery plandekowe, niektóre sztywne folie, grube tekstylia, filc, materiały samoprzylepne z dużą ilością agresywnego kleju, media o właściwościach ściernych.
    • W takich sytuacjach użytkownik powinien wyłączyć funkcję automatycznego cięcia i odciąć wydruk ręcznie po jego całkowitym wysunięciu z drukarki.
  3. Drukowanie bardzo długich banerów lub serii grafik:
    • Czasami, przy drukowaniu bardzo długiego baneru, który ma być później konfekcjonowany (np. zgrzewany, oczkowany) w całości, lub przy drukowaniu długiej serii grafik, które będą cięte na zewnętrznym ploterze tnącym rolowym, operator może zdecydować o wyłączeniu automatycznego cięcia i pozostawieniu całego zadrukowanego zwoju na roli odbiorczej lub jego ręcznym odcięciu po zakończeniu całego zadania.
  4. Potrzeba niestandardowego cięcia:
    • Jeśli wydruk wymaga cięcia po nieregularnym kształcie (cięcie konturowe), przycięcia do nietypowego formatu z bardzo dużą precyzją, lub wykonania nacięć (kiss-cutting) na foliach samoprzylepnych, wbudowany automatyczny nóż (który zazwyczaj wykonuje tylko proste cięcie poprzeczne) jest niewystarczający. W takich przypadkach stosuje się ręczne cięcie przy użyciu odpowiednich narzędzi lub specjalistyczne plotery tnące.
  5. Awaria automatycznego noża:
    • W przypadku uszkodzenia lub stępienia automatycznego noża, do czasu jego naprawy lub wymiany, konieczne może być ręczne cięcie wydruków.
  6. Osobiste preferencje lub specyficzne wymagania dotyczące wykończenia:
    • Niektórzy użytkownicy, zwłaszcza w druku artystycznym, mogą preferować pełną kontrolę nad procesem cięcia i wykończenia swoich prac.

Narzędzia używane do ręcznego cięcia:

Do ręcznego cięcia wydruków wielkoformatowych stosuje się różne narzędzia, w zależności od rodzaju medium, wymaganej precyzji i skali pracy:

  • Noże segmentowe (Snap-off Blade Knives) / Noże do tapet: Uniwersalne, tanie, z wymiennymi, łamanymi ostrzami. Dobre do cięcia papierów, cienkich folii, niektórych banerów. Wymagają ostrożności i częstej wymiany ostrza dla zachowania czystości cięcia.
  • Noże krążkowe / Trymery krążkowe (Rotary Trimmers / Rotary Cutters): Ręczne narzędzia z okrągłym, obrotowym ostrzem, prowadzone wzdłuż liniału lub specjalnej listwy. Zapewniają bardzo proste i czyste cięcie, idealne do papierów, folii, cienkich kartonów. Dostępne są również stołowe trymery krążkowe o dużych formatach.
  • Gilotyny stołowe (Guillotine Paper Cutters): Do precyzyjnego cięcia stosów arkuszy lub pojedynczych, grubszych mediów. Dostępne w różnych rozmiarach.
  • Liniały tnące (Safety Rulers / Cutting Mats with Rulers): Długie, metalowe liniały (często z antypoślizgowym spodem i osłoną na palce) używane w połączeniu z nożem segmentowym lub specjalnym nożem do prowadzenia wzdłuż liniału. Cięcie odbywa się na specjalnej macie samogojącej (cutting mat), która chroni stół i ostrze.
  • Nożyczki (Scissors): Do mniej precyzyjnych cięć lub wycinania nieregularnych kształtów na niektórych mediach.
  • Specjalistyczne noże do określonych materiałów: Np. noże do cięcia grubych tworzyw sztucznych (plexi, PCV), noże hakowe do niektórych tekstyliów.
  • Plotery tnące (Cutting Plotters): Chociaż nie jest to “ręczne” cięcie w dosłownym sensie, to są to urządzenia sterowane komputerowo, używane do precyzyjnego wycinania kształtów, liter, grafik konturowych z folii samoprzylepnych, papierów, cienkich kartonów, tekstyliów termotransferowych itp. Często stanowią uzupełnienie dla drukarek LFP.

Technika i zasady bezpieczeństwa przy ręcznym cięciu:

  • Ostrość narzędzi: Zawsze używaj ostrych narzędzi. Tępe ostrze wymaga większego nacisku, co zwiększa ryzyko poślizgnięcia się i uszkodzenia medium lub skaleczenia.
  • Odpowiednia powierzchnia robocza: Używaj stabilnego, równego stołu i maty samogojącej, jeśli tniesz nożem.
  • Prawidłowe prowadzenie cięcia: Jeśli to możliwe, wykonuj cięcie jednym, płynnym ruchem. Przy długich cięciach używaj liniału.
  • Bezpieczeństwo: Zawsze tnij od siebie, trzymaj palce z dala od linii cięcia, używaj rękawic ochronnych przy pracy z niektórymi materiałami lub narzędziami. Przechowuj noże w bezpiecznym miejscu.
  • Dokładność pomiaru i znakowania: Przed cięciem dokładnie zmierz i zaznacz linie cięcia (np. ołówkiem na odwrocie wydruku lub za pomocą znaczników cięcia – crop marks).

Ręczne cięcie, choć często bardziej czasochłonne i wymagające większej wprawy niż automatyczne, pozostaje niezbędną umiejętnością i procedurą w wielu sytuacjach w pracy z wydrukami wielkoformatowymi. Pozwala na obróbkę materiałów, z którymi nie radzą sobie wbudowane noże, oraz na realizację niestandardowych projektów i wykończeń.