Papier niepowlekany (Uncoated Paper)

Papier niepowlekany (Uncoated Paper), nazywany również papierem naturalnym lub papierem offsetowym (w kontekście druku offsetowego, choć termin ten jest też używany szerzej), to rodzaj papieru, który nie posiada żadnej dodatkowej warstwy powlekającej (coatingu) na swojej powierzchni, która miałaby na celu modyfikację jego właściwości drukarskich. Powierzchnia papieru niepowlekanego jest tworzona bezpośrednio przez sprasowane włókna celulozowe oraz ewentualne wypełniacze i zaklejacze dodane do masy papierniczej. Charakteryzuje się on zazwyczaj matowym, bardziej naturalnym wyglądem i odczuciem w dotyku w porównaniu do papierów powlekanych.

Charakterystyka i właściwości papieru niepowlekanego:

  1. Powierzchnia:
    • Matowa, bez połysku (lub o bardzo niskim, naturalnym połysku).
    • Bardziej porowata i włóknista w strukturze niż powierzchnia papierów powlekanych. Stopień gładkości może się znacznie różnić – od stosunkowo gładkich papierów typu bond (używanych np. w druku dokumentów firmowych, papierach listowych) po bardziej szorstkie i teksturowane papiery (np. niektóre papiery ekologiczne, artystyczne, do rysunku).
    • Nie posiada specjalnej warstwy przyjmującej atrament (ink-receptive layer), typowej dla wielu papierów powlekanych do druku atramentowego.
  2. Chłonność (Absorbency):
    • Ze względu na swoją porowatą strukturę, papier niepowlekany jest generalnie bardziej chłonny niż papier powlekany. Ciekły nośnik atramentu (zwłaszcza wodnego) ma tendencję do szybkiego i głębokiego wnikania w strukturę włókien.
    • Prowadzi to do kilku konsekwencji w druku atramentowym:
      • Większy przyrost punktu rastrowego (Dot Gain): Kropelki atramentu rozlewają się bardziej na boki, co może prowadzić do utraty ostrości, mniejszej szczegółowości i “zlewania się” drobnych elementów.
      • Mniejsze nasycenie kolorów: Kolorant (barwnik lub pigment) wnika głębiej w papier, przez co kolory mogą wydawać się mniej intensywne, bardziej “przygaszone” i mniej kontrastowe niż na papierach powlekanych, gdzie kolorant pozostaje bliżej powierzchni.
      • Ryzyko przemakania (Strike-through): Przy dużym nasyceniu atramentem, zwłaszcza na papierach o niskiej gramaturze, atrament może przenikać na drugą stronę arkusza.
  3. Wygląd i odczucie:
    • Oferuje bardziej “naturalny”, “organiczny”, czasami “surowy” lub “klasyczny” wygląd i odczucie w dotyku.
    • Jest często preferowany w zastosowaniach, gdzie pożądany jest dyskretny, elegancki lub ekologiczny charakter (np. papeteria firmowa, zaproszenia, książki, niektóre materiały marketingowe).
  4. Gramatura i sztywność:
    • Dostępny w bardzo szerokim zakresie gramatur, od cienkich papierów gazetowych (ok. 45-55 gsm) i biurowych (70-120 gsm), przez papiery książkowe, aż po grube kartony wizytówkowe czy okładkowe (np. 250-350 gsm lub więcej).
    • Przy tej samej gramaturze, papier niepowlekany może wydawać się nieco grubszy i bardziej puszysty (większy wolumen) niż papier powlekany, ale może być mniej sztywny.
  5. Biel i odcień:
    • Podobnie jak papiery powlekane, papiery niepowlekane występują w różnych odcieniach bieli (od naturalnej, kremowej, po jaskrawą biel uzyskiwaną dzięki OBA) oraz czasami w innych kolorach.
  6. Koszt:
    • Papiery niepowlekane są zazwyczaj tańsze w produkcji i zakupie niż papiery powlekane o porównywalnej jakości i gramaturze.

Zastosowania papieru niepowlekanego w druku wielkoformatowym LFP:

W druku wielkoformatowym LFP, papiery niepowlekane (zazwyczaj w rolach) są stosowane głównie w następujących obszarach:

  • Druk techniczny (CAD/GIS):
    • Jest to podstawowe medium do drukowania rysunków architektonicznych, konstrukcyjnych, inżynieryjnych, map, planów. Popularne są papiery typu bond o gramaturze 75-90 gsm.
    • Ważna jest tu czytelność linii i wymiarów, a niekoniecznie idealne odwzorowanie kolorów. Drukarki techniczne LFP (np. Canon imagePROGRAF serii TM/TX/TZ, HP DesignJet serii T, Epson SureColor serii T) są często zoptymalizowane do druku na tych papierach, zwłaszcza przy użyciu czarnego atramentu pigmentowego (dla ostrości i trwałości linii) i kolorowych atramentów barwnikowych (dla czytelnych oznaczeń).
  • Wydruki robocze, próbne, szkice:
    • Ze względu na niski koszt, idealne do drukowania wersji próbnych, układów, szybkich szkiców.
  • Proste plakaty i ogłoszenia wewnętrzne (krótkoterminowe):
    • Gdzie koszt jest głównym czynnikiem, a nie jest wymagana fotograficzna jakość.
  • Niektóre zastosowania artystyczne lub ekologiczne:
    • Jeśli pożądany jest naturalny, matowy wygląd i specyficzne odczucie papieru niepowlekanego. Istnieją specjalne papiery artystyczne o charakterze niepowlekanym.

Wyzwania przy druku atramentowym na papierach niepowlekanych:

  • Kontrola nad rozlewaniem atramentu (Dot Gain): Wymaga odpowiednich ustawień drukarki i profili ICC (jeśli są dostępne), które uwzględniają większą chłonność tych mediów (np. niższe limity atramentu).
  • Osiągnięcie żywych kolorów i głębokiej czerni: Może być trudniejsze niż na mediach powlekanych. Specjalne formulacje atramentów (np. HP Bright Office Inks, Canon LUCIA TD) są projektowane tak, aby lepiej radzić sobie z tym problemem.
  • Odporność na wodę i rozmazywanie: Zależy od użytego atramentu. Atramenty pigmentowe dadzą znacznie lepszą odporność niż barwnikowe.
  • Falowanie papieru (Cockling): Przy dużym nasyceniu atramentami wodnymi, zwłaszcza na papierach o niskiej gramaturze.

Mimo pewnych ograniczeń jakościowych w porównaniu do mediów powlekanych, papier niepowlekany pozostaje niezwykle ważnym i szeroko stosowanym nośnikiem w druku wielkoformatowym LFP, szczególnie w zastosowaniach technicznych i wszędzie tam, gdzie kluczowa jest ekonomia i funkcjonalność, a niekoniecznie fotograficzna perfekcja obrazu. Postęp w technologii atramentów (np. specjalne formuły pigmentowe lepiej “trzymające się” powierzchni) sprawia, że jakość druku na papierach niepowlekanych systematycznie się poprawia.