Nośniki z recyklingu

Nośniki z recyklingu stanowią wyodrębnioną i coraz bardziej istotną kategorię materiałów drukarskich oraz podłoży stosowanych w produkcji reklamowej. Ich cechą definicyjną jest fakt, że zostały one wytworzone w całości lub w znaczącej, jasno określonej części z surowców wtórnych, czyli materiałów odzyskanych z wcześniej zużytych produktów lub odpadów poprodukcyjnych. Wykorzystanie nośników z recyklingu jest jednym z filarów koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym (circular economy) i reprezentuje ważny krok w kierunku budowania bardziej zrównoważonej i mniej obciążającej dla środowiska produkcji poligraficznej oraz reklamowej. Podstawowym celem przyświecającym stosowaniu nośników z recyklingu jest świadome zmniejszenie zapotrzebowania na nieodnawialne lub ograniczone surowce pierwotne, efektywne ograniczenie ilości odpadów, które trafiają na składowiska, oraz znacząca redukcja zużycia energii i wody, które są nieodłącznie związane z procesami produkcyjnymi opartymi na surowcach pierwotnych.

Najbardziej znanym i powszechnie stosowanym rodzajem nośnika z recyklingu jest bez wątpienia papier makulaturowy. Produkt ten powstaje w wyniku skomplikowanego procesu technologicznego polegającego na przetworzeniu zebranej wcześniej makulatury. Makulatura to nic innego jak posegregowane, zużyte produkty papierowe, takie jak stare gazety, czasopisma, książki, ulotki, opakowania kartonowe czy ścinki i odpady z drukarni. Proces recyklingu papieru rozpoczyna się od rozwłókniania makulatury w wodzie, co prowadzi do oddzielenia poszczególnych włókien celulozowych. Następnie masa papierowa jest oczyszczana z różnego rodzaju zanieczyszczeń, takich jak resztki farb drukarskich (w procesie deinkingu), klejów, zszywek metalowych, folii czy innych niepapierowych elementów. Po oczyszczeniu i ewentualnym wybieleniu (coraz częściej metodami bezchlorowymi), z masy formuje się nowe wstęgi papieru. Współczesne technologie pozwalają na produkcję papierów makulaturowych o bardzo wysokiej jakości, które pod względem białości, gładkości i właściwości drukowych często dorównują, a czasami nawet przewyższają, papiery wyprodukowane z pierwotnej masy celulozowej. Mogą one być z powodzeniem wykorzystywane do niezwykle szerokiej gamy zastosowań – od masowego druku gazet, czasopism i materiałów reklamowych (ulotki, broszury), przez druk książek i zeszytów, aż po wysokiej jakości etykiety produktowe czy eleganckie opakowania.

Papiery z recyklingu można klasyfikować na podstawie różnych kryteriów:

  • Zawartość włókien wtórnych: Najbardziej wartościowe są te w 100% recyklingowane, czyli w całości wyprodukowane z makulatury. Spotyka się również papiery częściowo recyklingowane, które zawierają określony procent włókien wtórnych (np. 50%, 70%) uzupełnionych włóknami pierwotnymi, często pochodzącymi z certyfikowanych źródeł (np. FSC).
  • Wykończenie powierzchni: Podobnie jak papiery tradycyjne, papiery z recyklingu mogą być niepowlekane (o bardziej naturalnej, matowej powierzchni) lub powlekane (jedno- lub dwustronnie, z wykończeniem matowym, satynowym lub błyszczącym), co wpływa na ich właściwości drukowe i estetykę.
  • Stopień białości i odcień: Gama dostępnych odcieni jest szeroka – od naturalnych, lekko szarawych, kremowych lub beżowych barw, charakterystycznych dla papierów makulaturowych niepoddanych intensywnemu bieleniu (doskonałym przykładem są tu popularne papiery typu Kraft o brązowym zabarwieniu), aż po papiery o wysokim stopniu białości, uzyskanej dzięki zaawansowanym procesom odbarwiania (deinkingu) i wybielania, coraz częściej realizowanym przy użyciu technologii TCF (Totally Chlorine Free) lub ECF (Elementary Chlorine Free).

Oprócz wszechobecnego papieru, procesowi recyklingu poddawane są również inne materiały, które następnie znajdują zastosowanie jako nośniki druku lub elementy systemów reklamowych:

  • Kartony i tektury z recyklingu: Są one szeroko stosowane do produkcji wszelkiego rodzaju opakowań (jednostkowych, zbiorczych, transportowych), displayów reklamowych, standów, materiałów POS, teczek czy segregatorów. Ich produkcja oparta na makulaturze w znaczący sposób przyczynia
    się do redukcji presji na wycinkę drzew. Kartony z recyklingu cechują się dobrą wytrzymałością i sztywnością, a co ważne, same również mogą być wielokrotnie poddawane procesowi ponownego przetworzenia.
  • Tworzywa sztuczne z recyklingu: Coraz częściej na rynku poligraficznym i reklamowym można spotkać folie samoprzylepne, płyty sztywne oraz inne nośniki wykonane z przetworzonych tworzyw sztucznych. Popularnym przykładem jest rPET (recyklingowany politereftalan etylenu), pozyskiwany głównie z zebranych i przetworzonych butelek po napojach. Z rPET produkuje się nowe folie do druku (np. na etykiety, opakowania), włókna tekstylne (do produkcji odzieży, banerów tekstylnych) czy elementy opakowań. Podobnie, płyty z PVC (polichlorku winylu), takie jak wspomniany wcześniej Palboard®, mogą posiadać rdzeń wykonany nawet w 80% z tworzywa PVC pochodzącego z recyklingu (odpady poprodukcyjne lub poużytkowe). Również inne tworzywa, jak polistyren (PS) czy polipropylen (PP), są coraz częściej odzyskiwane i wykorzystywane do produkcji nowych mediów.
  • Tekstylia z recyklingu: Odpady tekstylne, zarówno poużytkowe (stare ubrania), jak i poprodukcyjne (ścinki), mogą być przetwarzane na nowe włókna. Z tych włókien następnie produkuje się materiały tekstylne do druku, takie jak banery, flagi, elementy odzieży reklamowej czy torby ekologiczne. Recykling tekstyliów jest jednak procesem bardziej złożonym technologicznie i logistycznie niż np. recykling papieru, ale jego znaczenie systematycznie rośnie.
  • Materiały kompozytowe z udziałem surowców wtórnych: Niektóre innowacyjne nośniki sztywne lub elastyczne mogą zawierać w swojej strukturze określony procent materiałów z recyklingu, łącząc je z surowcami pierwotnymi w celu uzyskania pożądanych właściwości użytkowych przy jednoczesnym zmniejszeniu śladu środowiskowego.

Korzyści płynące z odpowiedzialnego wyboru i konsekwentnego wykorzystywania nośników z recyklingu w działalności poligraficznej i reklamowej są wielowymiarowe i trudne do przecenienia:

  • Ochrona cennych zasobów naturalnych: Użycie surowców wtórnych bezpośrednio przekłada się na mniejsze zapotrzebowanie na surowce pierwotne, takie jak drewno (którego pozyskanie wiąże się z wycinką lasów), ropa naftowa (niezbędna do produkcji większości tworzyw sztucznych) czy rudy metali.
  • Redukcja ilości generowanych odpadów: Skierowanie strumienia odpadów do procesów recyklingu oznacza, że mniej śmieci trafia na wysypiska, co przyczynia się do ochrony gleby, wód gruntowych i ogranicza problem zagospodarowania przestrzeni.
  • Znacząca oszczędność energii: Procesy produkcyjne oparte na materiałach z recyklingu są zazwyczaj znacznie mniej energochłonne niż te bazujące na surowcach pierwotnych. Na przykład, produkcja papieru z makulatury może zużywać nawet o 60-70% mniej energii i o około 50% mniej wody w porównaniu do produkcji papieru z pierwotnej masy celulozowej.
  • Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych: Mniejsze zużycie energii w procesach produkcyjnych oraz unikanie emisji związanych z wydobyciem i przetwarzaniem surowców pierwotnych przekłada się na niższą emisję dwutlenku węgla (CO2) i innych gazów cieplarnianych, co ma pozytywny wpływ na walkę ze zmianami klimatycznymi.
  • Budowanie pozytywnego, proekologicznego wizerunku firmy: Świadome stosowanie materiałów z recyklingu jest coraz częściej postrzegane przez konsumentów i partnerów biznesowych jako wyraz odpowiedzialności społecznej i troski o środowisko, co może przyciągnąć świadomych ekologicznie klientów i wzmocnić reputację marki.
  • Aktywne wspieranie gospodarki o obiegu zamkniętym: Recykling i wykorzystanie surowców wtórnych są fundamentalnymi elementami tego nowoczesnego modelu gospodarczego, który dąży do maksymalizacji wykorzystania istniejących zasobów, minimalizacji ilości odpadów i utrzymania wartości produktów oraz materiałów w gospodarce tak długo, jak to możliwe.

Przy wyborze nośników z recyklingu niezwykle istotne jest zwracanie uwagi na wiarygodne certyfikaty ekologiczne oraz jasne deklaracje producentów. Do najbardziej rozpoznawalnych należą FSC Recycled (gwarantujący, że produkt został wykonany w 100% z materiałów pochodzących z recyklingu) lub PEFC Recycled (wymagający minimum 70% materiałów z recyklingu oraz kontrolowanych źródeł dla pozostałej części). Inne znaki, takie jak niemiecki Blue Angel (Der Blaue Engel), również często wskazują na produkty przyjazne środowisku, w tym te wytworzone z surowców wtórnych i spełniające rygorystyczne kryteria ekologiczne.

Choć nośniki z recyklingu oferują szereg niezaprzeczalnych zalet, czasami mogą pojawić się pewne wyzwania związane z ich stosowaniem. W przypadku niektórych papierów makulaturowych, ich odcień, gładkość powierzchni czy stopień zakurzenia mogą nieznacznie różnić się w zależności od partii użytej makulatury oraz zastosowanej technologii przetwórczej. Jednakże, postęp w dziedzinie technologii recyklingu jest ogromny, co pozwala na uzyskiwanie produktów o coraz lepszych, bardziej stabilnych i powtarzalnych parametrach jakościowych, które z powodzeniem konkurują z produktami pierwotnymi.

Podsumowując, nośniki z recyklingu stanowią coraz ważniejszą, szerzej dostępną i coraz bardziej zaawansowaną technologicznie alternatywę dla tradycyjnych materiałów drukarskich i reklamowych. Ich świadome stosowanie jest nie tylko wyrazem autentycznej troski o naszą planetę, ale także strategiczną decyzją biznesową, która wpisuje się w globalne trendy zrównoważonego rozwoju i rosnące oczekiwania świadomych konsumentów.