Niska emisja LZO (VOC)

Niska emisja LZO (Lotnych Związków Organicznych) lub Low VOC (Volatile Organic Compound) Emission to cecha atramentów (inks) i technologii druku, która odnosi się do minimalnej ilości szkodliwych lub uciążliwych związków chemicznych uwalnianych do atmosfery w postaci gazowej podczas procesu drukowania, schnięcia/utrwalania atramentu oraz z gotowego wydruku. Dążenie do stosowania atramentów i technologii o niskiej emisji LZO jest kluczowym elementem “zielonego druku” (green printing) oraz troski o zdrowie operatorów drukarek, użytkowników końcowych wydruków i ogólną ochronę środowiska.

Czym są Lotne Związki Organiczne (LZO / VOC)?

Lotne Związki Organiczne (LZO) to duża i zróżnicowana grupa związków chemicznych na bazie węgla, które charakteryzują się wysoką prężnością par w temperaturze pokojowej, co oznacza, że łatwo parują i przechodzą w stan gazowy. Wiele LZO jest pochodzenia przemysłowego i może być obecnych w różnych produktach, w tym w tradycyjnych farbach, lakierach, klejach, środkach czyszczących oraz w niektórych typach atramentów drukarskich (zwłaszcza tych na bazie rozpuszczalników organicznych).

Potencjalne negatywne skutki emisji LZO:

Wysoka emisja LZO z procesów drukowania może mieć negatywne konsekwencje:

  • Zdrowie człowieka:
    • Krótkoterminowa ekspozycja na wysokie stężenia LZO może powodować podrażnienia oczu, nosa i gardła, bóle głowy, zawroty głowy, nudności, problemy z oddychaniem, reakcje alergiczne.
    • Długoterminowa lub częsta ekspozycja na niektóre LZO może być związana z poważniejszymi problemami zdrowotnymi, takimi jak uszkodzenia wątroby, nerek, ośrodkowego układu nerwowego, a niektóre LZO są klasyfikowane jako substancje rakotwórcze lub mutagenne (np. benzen, formaldehyd).
  • Środowisko:
    • Niektóre LZO przyczyniają się do powstawania smogu fotochemicznego (tzw. ozonu przypowierzchniowego) w wyniku reakcji z tlenkami azotu pod wpływem światła słonecznego.
    • Mogą również przyczyniać się do zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby.
  • Jakość powietrza wewnętrznego (Indoor Air Quality – IAQ):
    • W pomieszczeniach zamkniętych, zwłaszcza słabo wentylowanych, stężenie LZO emitowanych przez drukarki i wydruki może osiągać poziomy szkodliwe dla zdrowia i komfortu osób przebywających w tych pomieszczeniach.
  • Zapach:
    • Wiele LZO ma charakterystyczny, często nieprzyjemny i drażniący zapach chemiczny.

Technologie druku i atramenty o niskiej emisji LZO:

Dążenie do redukcji emisji LZO doprowadziło do rozwoju i popularyzacji technologii druku i atramentów, które są znacznie bardziej przyjazne dla zdrowia i środowiska:

  1. Atramenty wodne (Aqueous Inks):
    • Ponieważ ich głównym nośnikiem jest woda, atramenty wodne (zarówno barwnikowe, jak i pigmentowe) charakteryzują się bardzo niską lub znikomą emisją LZO. Są one uznawane za jedne z najbezpieczniejszych i najbardziej ekologicznych opcji.
  2. Atramenty lateksowe (Latex Inks):
    • Również są atramentami wodnymi. Chociaż proces utrwalania termicznego wiąże się z odparowaniem wody i niewielkich ilości innych lotnych składników (np. humektantów, współrozpuszczalników), całkowita emisja LZO jest bardzo niska.
    • Atramenty lateksowe często spełniają rygorystyczne normy dotyczące jakości powietrza wewnętrznego i posiadają certyfikaty takie jak GREENGUARD Gold.
  3. Atramenty UV LED (UV LED Inks):
    • Atramenty UV generalnie zawierają monomery i oligomery, które polimeryzują (twardnieją) pod wpływem światła UV, a nie odparowują. Oznacza to, że emisja LZO z samego atramentu jest minimalna.
    • Dodatkowo, stosowanie lamp LED UV do utwardzania (zamiast tradycyjnych lamp rtęciowych) eliminuje problem emisji ozonu (który jest szkodliwym gazem i wtórnym produktem niektórych procesów UV) oraz redukuje ilość generowanego ciepła.
    • Nowoczesne systemy UV LED są uważane za technologie o niskiej emisji LZO.
  4. Atramenty żywiczne (Resin Inks) (nowoczesne formulacje wodne):
    • Podobnie jak atramenty lateksowe, są projektowane z myślą o niskiej emisji LZO i bezpieczeństwie zastosowań wewnętrznych.

Technologie o wyższej emisji LZO:

  • Tradycyjne atramenty solwentowe (Solvent Inks): Zawierają duże ilości LZO, które odparowują podczas schnięcia. Wymagają specjalnej, intensywnej wentylacji i są głównym źródłem emisji LZO w niektórych segmentach druku wielkoformatowego.
  • Atramenty eko-solwentowe (Eco-Solvent Inks): Mają zredukowaną zawartość LZO i mniej agresywny zapach w porównaniu do twardych solwentów, ale nadal emitują LZO i zazwyczaj wymagają dobrej wentylacji. Termin “eko” może być tu nieco mylący – są one “bardziej ekologiczne” niż tradycyjne solwenty, ale nie są całkowicie wolne od emisji.

Normy i certyfikaty dotyczące niskiej emisji LZO:

Istnieje wiele norm, regulacji i programów certyfikacyjnych dotyczących niskiej emisji LZO z produktów, w tym z materiałów drukarskich:

  • GREENGUARD Certification (zwłaszcza GREENGUARD Gold): Program certyfikacji produktów pod kątem spełniania rygorystycznych limitów emisji ponad 360 LZO oraz całkowitej emisji związków chemicznych (TVOC). Certyfikat GREENGUARD Gold oznacza, że produkt jest odpowiedni do stosowania w środowiskach wrażliwych, takich jak szkoły i placówki służby zdrowia.
  • UL ECOLOGO: Program certyfikacji produktów o zmniejszonym wpływie na środowisko, uwzględniający m.in. emisję LZO.
  • AgBB (Niemcy), French VOC Regulation (Francja), Blue Angel (Niemcy), Nordic Swan (kraje skandynawskie): Przykłady europejskich norm i etykiet ekologicznych, które również regulują emisję LZO.
  • Dyrektywy UE: Np. Dyrektywa w sprawie emisji przemysłowych (IED), Dyrektywa w sprawie farb (Paints Directive) – choć dotyczą one szerszego zakresu niż tylko druk.

Korzyści z wyboru technologii o niskiej emisji LZO:

  • Ochrona zdrowia pracowników i użytkowników końcowych.
  • Poprawa jakości powietrza wewnętrznego.
  • Możliwość instalacji drukarek w standardowych pomieszczeniach bez kosztownej wentylacji specjalistycznej.
  • Zgodność z rosnącymi wymaganiami prawnymi i normami ekologicznymi.
  • Możliwość oferowania “zielonych” produktów i usług, co jest coraz ważniejsze dla wielu klientów.
  • Pozytywny wizerunek firmy jako odpowiedzialnej społecznie i dbającej o środowisko.

Trend w kierunku stosowania technologii i atramentów o niskiej emisji LZO jest bardzo wyraźny w całej branży poligraficznej. Producenci nieustannie pracują nad nowymi, bardziej ekologicznymi formułami, które pozwalają na uzyskanie wysokiej jakości i trwałości druku przy minimalnym negatywnym wpływie na zdrowie i środowisko.