Marginesy druku

Marginesy druku (Print Margins lub Unprintable Areas) w kontekście drukarek wielkoformatowych (LFP) (i innych drukarek) to obszary przy krawędziach nośnika druku (print media), na których drukarka fizycznie nie jest w stanie nanieść atramentu (ink). Istnienie marginesów druku wynika z ograniczeń konstrukcyjnych mechanizmów transportu medium, prowadzenia karetki (carriage) oraz czasami z potrzeby zachowania czystych krawędzi dla dalszej obróbki lub montażu. Wielkość tych niemożliwych do zadrukowania obszarów może się różnić w zależności od modelu drukarki, typu nośnika, kierunku druku oraz wybranych ustawień.

Dlaczego powstają marginesy druku?

  1. Mechanizm transportu nośnika:
    • Rolki napędowe, wałki dociskowe, gwiazdki prowadzące (starwheels) lub inne elementy, które chwytają i przesuwają medium przez drukarkę, muszą mieć pewien obszar kontaktu przy krawędziach medium. Drukowanie na tych obszarach mogłoby prowadzić do zabrudzenia tych elementów atramentem, co z kolei mogłoby brudzić kolejne wydruki lub zakłócać precyzję transportu.
    • W przypadku druku na roli, często wymagany jest pewien margines początkowy (leading edge margin) i końcowy (trailing edge margin) dla prawidłowego chwytania medium przez system cięcia lub nawijania.
  2. Ruch karetki i pozycjonowanie głowicy:
    • Karetka z głowicą drukującą potrzebuje pewnej przestrzeni na końcach swojego toru ruchu na przyspieszenie, wyhamowanie i zmianę kierunku. Drukowanie idealnie do samej fizycznej krawędzi medium w poprzek kierunku jego ruchu (marginesy boczne – side margins) mogłoby być trudne do precyzyjnego zrealizowania lub wymagałoby bardziej złożonych i droższych mechanizmów.
    • Systemy pozycjonowania (np. enkoder paska) również mogą wymagać pewnych stref buforowych.
  3. Zapobieganie rozlewaniu atramentu poza medium:
    • Drukowanie idealnie “na styk” z krawędzią niesie ryzyko, że część atramentu (zwłaszcza przy pewnym stopniu rozlewania się na medium – dot bleed) trafi poza nośnik, brudząc wnętrze drukarki, listwę stołu (platen) czy inne komponenty.
  4. Potrzeby związane z dalszą obróbką:
    • W niektórych przypadkach, niezadrukowane marginesy są celowo pozostawiane, aby ułatwić dalszą obróbkę wydruku, np.:
      • Montaż na blejtramie (płótna wymagają naciągnięcia na krosna, gdzie marginesy są zawijane na boki).
      • Oprawa w ramę z passe-partout.
      • Chwytaki w maszynach do laminowania lub cięcia.

Wielkość i rodzaje marginesów druku:

  • Marginesy wiodące i końcowe (Leading and Trailing Edge Margins): Obszary niezadrukowane na początku i na końcu roli lub arkusza (w kierunku podawania medium). Mogą wynosić od kilku milimetrów do kilku centymetrów.
  • Marginesy boczne (Side Margins): Obszary niezadrukowane wzdłuż lewej i prawej krawędzi medium (w kierunku prostopadłym do podawania). Zazwyczaj są mniejsze niż marginesy wiodące/końcowe, np. 3-5 mm, ale mogą być większe w niektórych drukarkach.
  • Niesymetryczne marginesy: Czasami drukarka może mieć różne minimalne szerokości marginesów dla poszczególnych krawędzi.

Informacje o minimalnych marginesach druku dla danego modelu drukarki i typu medium są zawsze podawane przez producenta w specyfikacji technicznej urządzenia lub w instrukcji obsługi.

Drukowanie bez marginesów (Borderless Printing / Full Bleed Printing):

Wiele nowoczesnych drukarek LFP, zwłaszcza tych przeznaczonych do druku fotograficznego i grafiki reklamowej, oferuje funkcję drukowania bez marginesów (borderless printing lub full bleed printing). Pozwala to na zadrukowanie medium od krawędzi do krawędzi, bez pozostawiania białych (niezadrukowanych) obramowań. (Zobacz osobny opis: Drukowanie bez marginesów).

Jak radzić sobie z marginesami druku?

  • Uwzględnianie w projekcie: Podczas projektowania grafiki, należy zawsze brać pod uwagę minimalne marginesy druku narzucane przez drukarkę, jeśli nie korzystamy z funkcji druku bez marginesów. Ważne elementy (tekst, logotypy) nie powinny być umieszczane zbyt blisko krawędzi obszaru roboczego, aby nie zostały przypadkowo obcięte przez marginesy.
  • Stosowanie spadów (Bleed): Jeśli projekt ma dochodzić idealnie do krawędzi finalnego produktu (np. ulotka, plakat), a drukarka narzuca marginesy (lub nawet przy druku bez marginesów dla bezpieczeństwa), należy zaprojektować obraz z tzw. spadami. Oznacza to, że tło lub elementy graficzne wychodzą o kilka milimetrów (np. 3-5 mm) poza docelową linię cięcia. Po wydrukowaniu, te nadmiarowe krawędzie (spady wraz z ewentualnymi marginesami drukarki) są odcinane, a finalny produkt ma grafikę “do samej krawędzi”.
  • Wybór odpowiedniego formatu medium: Czasami, aby zmieścić cały projekt bez obcinania, konieczne może być użycie nieco większego formatu medium niż docelowy rozmiar wydruku, a następnie przycięcie go po wydrukowaniu.
  • Korzystanie z funkcji druku bez marginesów (jeśli dostępna i odpowiednia).

Marginesy druku są nieodłącznym aspektem większości technologii druku. Zrozumienie ich istnienia, przyczyn powstawania oraz sposobów zarządzania nimi (poprzez projektowanie ze spadami lub korzystanie z funkcji druku bez marginesów) jest kluczowe dla uzyskania profesjonalnie wyglądających i poprawnie wykończonych wydruków wielkoformatowych.