Gramatura papieru (np. 80 g/m²)

Gramatura papieru (ang. paper weight / basis weight) to kluczowy parametr określający masę arkusza papieru o powierzchni jednego metra kwadratowego. Jest to standardowa jednostka miary używana w przemyśle papierniczym i poligrafii do porównywania ciężaru, grubości i sztywności różnych rodzajów papieru. Gramatura jest wyrażana w gramach na metr kwadratowy (g/m²). Ten parametr ma ogromne znaczenie w kontekście drukowania i kopiowania, ponieważ bezpośrednio wpływa na właściwości fizyczne papieru, jego zachowanie w drukarce i jakość utrwalania tonera.

Choć gramatura jest najczęściej używanym parametrem do opisu “ciężaru” papieru, grubość (mierzona w mikronach) może dostarczyć dodatkowych informacji, ponieważ dwa papiery o tej samej gramaturze mogą mieć różną grubość w zależności od ich składu, sposobu produkcji (np. stopnia sprasowania), puszystości czy zawartości wypełniaczy. Niemniej jednak, gramatura jest powszechnie używana do określania kompatybilności papieru z drukarkami.

Gramatura ma bezpośredni wpływ na właściwości fizyczne papieru, które są krytyczne w procesie drukowania i kopiowania:

  1. Grubość i sztywność: papier o wyższej gramaturze jest zazwyczaj grubszy i sztywniejszy niż papier o niższej gramaturze. Sztywność jest kluczowa dla niezawodności systemu podawania papieru (w tym rolek pobierania, separatorów papieru) i transportu papieru przez ścieżkę papieru wewnątrz drukarki, zwłaszcza w modułach duplex (gdzie papier jest odwracany) i w finiszerach. Papier zbyt cienki może być wiotki i trudny do transportu, a zbyt gruby może być zbyt sztywny i mieć trudności z przechodzeniem przez zakręty lub ciasne szczeliny.
  2. Nieprzezroczystość (Opacity): papier o wyższej gramaturze jest zazwyczaj bardziej nieprzezroczysty, ponieważ jest gęstszy lub zawiera więcej wypełniaczy. Wysoka nieprzezroczystość jest kluczowa w przypadku druku dwustronnego, aby tekst lub grafika z jednej strony arkusza nie prześwitywały i nie przeszkadzały w czytaniu treści z drugiej strony.
  3. Dotyk i wygląd: papier o wyższej gramaturze ma zazwyczaj bardziej solidny, cięższy i profesjonalny dotyk, co wpływa na postrzeganie jakości dokumentu.
  4. Wchłanianie i utrwalanie: gramatura może wpływać na zdolność papieru do wchłaniania tuszu (w drukarkach atramentowych) lub przyjmowania i utrwalania tonera (w drukarkach laserowych). Grubszy papier może wymagać więcej ciepła i dłuższego czasu kontaktu w zespole utrwalania do prawidłowego utrwalenia tonera.

Standardowy papier biurowy/ksero ma gramaturę 80 g/m². Jest to uniwersalna gramatura, która zapewnia dobry kompromis między sztywnością, nieprzezroczystością, wydajnością w systemach podawania i kosztem. Papier o tej gramaturze dobrze przechodzi przez większość drukarek i kserokopiarek biurowych.

Dostępne są również papiery o innych gramaturach, przeznaczone do specyficznych zastosowań:

  • Niska gramatura (np. 60-75 g/m²): cieńszy, lżejszy papier, używany do drukowania wewnętrznych notatek, kopii, dokumentów o dużej objętości, gdzie niski koszt i mała objętość są priorytetem. Może być problematyczny w ADF i druku dwustronnym.
  • Wyższa gramatura (np. 90-120 g/m²): bardziej sztywny, nieprzezroczysty papier, używany do drukowania dokumentów o profesjonalnym wyglądzie, takich jak listy firmowe, raporty, prezentacje. Lepszy do druku dwustronnego.
  • Karton (np. 160-300 g/m² i wyżej): bardzo gruby i sztywny papier, używany do drukowania wizytówek, zaproszeń, certyfikatów, okładek. Wymaga specjalnych podajników (taca uniwersalna, dedykowane kasety na gruby papier) i drukarek, które są w stanie poprawnie transportować i utrwalić toner na tak grubym papierze (zespół utrwalania musi osiągnąć odpowiednią temperaturę i ciśnienie).

Kompatybilność drukarki/kserokopiarki z gramaturą papieru: Każde urządzenie drukujące ma określony zakres gramatur papieru, z którym jest w stanie poprawnie pracować w poszczególnych podajnikach. Specyfikacja techniczna urządzenia podaje minimalną i maksymalną obsługiwaną gramaturę dla każdej kasety, tacy uniwersalnej i ADF.

Używanie papieru o gramaturze poza zalecanym zakresem jest częstą przyczyną problemów i może prowadzić do:

  • Zacięć papieru: najczęstszy problem. Zbyt cienki lub zbyt gruby papier nie jest poprawnie pobierany lub transportowany.
  • Jednocześnie pobieranie wielu arkuszy (multifeed): szczególnie przy cieńszym lub sztywnym papierze.
  • Problemów z utrwalaniem tonera: Zespół utrwalania może nie być w stanie poprawnie utrwalić tonera na papierze o niewłaściwej gramaturze (zwłaszcza zbyt grubym), co skutkuje rozmazywaniem lub słabą trwałością wydruku.
  • Uszkodzenia mechanizmów: ciągłe używanie papieru o gramaturze znacząco przekraczającej zalecenia producenta może prowadzić do szybszego zużycia rolek transportowych, zespołu utrwalania (np. folii utrwalającej), zespołu developera i innych komponentów mechanicznych.

Przy drukowaniu na papierze o gramaturze innej niż standardowa 80 g/m², bardzo ważne jest, aby w sterowniku drukarki lub na panelu urządzenia poprawnie ustawić typ medium (np. “Papier zwykły”, “Papier o wysokiej gramaturze”, “Karton”, “Papier gruby”, “Etykiety”) i gramaturę. Informuje to drukarkę o właściwościach papieru, dzięki czemu może ona dostosować parametry procesu (np. prędkość transportu, temperaturę zespołu utrwalania, siłę ładunku transferowego) w celu zapewnienia najlepszej jakości i niezawodności.