Format papieru (A4, A3, SRA3, B5, Letter, Legal)

Format papieru to standardowy zestaw wymiarów fizycznych arkusza papieru, określający jego szerokość i długość. Jest to kluczowy parametr, który decyduje o tym, czy dany papier może być użyty w konkretnym podajniku drukarki lub kserokopiarki oraz jaki będzie rozmiar wydrukowanego dokumentu. Urządzenia drukujące są zaprojektowane do obsługi określonych formatów papieru, a ich kompatybilność z różnymi formatami jest ważna przy wyborze urządzenia do specyficznych potrzeb (np. drukowanie plakatów, broszur, listów).

Na świecie obowiązują dwa główne systemy standaryzacji formatów papieru:

  1. System ISO 216: Jest to międzynarodowy standard, powszechnie stosowany w Europie (w tym w Polsce), Azji, Ameryce Południowej i Australii. System opiera się na stosunku boków wynoszącym 1:√2 (około 1:1.414), co oznacza, że podzielenie arkusza na pół wzdłuż dłuższego boku daje dwa mniejsze arkusze o tym samym stosunku boków. Główne serie formatów ISO 216 to:

    • Seria A: najczęściej używana seria. Podstawą jest A0 (powierzchnia 1 m²). Kolejne formaty powstają przez dzielenie dłuższego boku: A1 jest połową A0, A2 połową A1, A3 połową A2, A4 połową A3 itd.

      • A4: 210 x 297 mm – najbardziej popularny format papieru biurowego na świecie. Standard dla dokumentów tekstowych, listów, raportów.
      • A3: 297 x 420 mm – Dwukrotnie większy od A4. Używany do drukowania plakatów, wykresów, rysunków technicznych, broszur składanych do A4.
      • A5: 148 x 210 mm – Połowa A4. Używany do notatników, kartek okolicznościowych, mniejszych dokumentów.
      • A6: 105 x 148 mm – Połowa A5. Używany do pocztówek, notesów.

    • Seria B: stosowana do drukowania książek, kopert, plakatów. Formaty są geometryczną średnią między odpowiadającymi im formatami z serii A. Np. B5 jest większy od A5, ale mniejszy od A4.

      • B5: 176 x 250 mm.

    • Seria C: stosowana głównie do kopert, pasujących do odpowiadających im formatów z serii A. Np. koperta C4 jest idealna do arkusza A4, a koperta C5 do arkusza A5.

  2. System północnoamerykański: używany głównie w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Meksyku. Opiera się na tradycyjnych formatach, które nie mają prostego stosunku boków. Główne formaty to:

    • Letter: 8.5 x 11 cali (216 x 279 mm) – odpowiednik A4 w tym systemie, ale nieco szerszy i krótszy od A4. Najczęściej używany format papieru biurowego w Ameryce Północnej.
    • Legal: 8.5 x 14 cali (216 x 356 mm) – dłuższy od Letter. Używany do dokumentów prawnych i innych dokumentów wymagających większej przestrzeni.
    • Executive: 7.25 x 10.5 cala (184 x 267 mm).
    • Ledger / Tabloid: 11 x 17 cali (279 x 432 mm) – odpowiednik A3 w tym systemie, ale nieco szerszy i dłuższy od A3. Używany do drukowania większych arkuszy, np. plakatów, arkuszy kalkulacyjnych.

Dodatkowe formaty papieru spotykane w drukowaniu:

  • SRA3: 320 x 450 mm – format nieprzycięty, nieco większy od A3. Używany w poligrafii do drukowania z marginesami spadów (obszar poza docelowym formatem papieru, na którym drukuje się elementy graficzne dochodzące do krawędzi, aby po przycięciu nie było widać białych linii), które są następnie odcinane, aby uzyskać format A3.
  • Własny format papieru: wiele drukarek/MFP pozwala na zdefiniowanie niestandardowych wymiarów papieru w określonym przez producenta zakresie (minimalna i maksymalna szerokość/długość). Przydatne do drukowania na mediach o nietypowych wymiarach (np. specjalne koperty, etykiety o nietypowych rozmiarach). (Zobacz również opis Własny format papieru).

Kompatybilność drukarki/kserokopiarki z formatem papieru: Każde urządzenie drukujące jest zaprojektowane do obsługiwać określone formaty papieru w swoich podajnikach (kasetach na papier, tacy uniwersalnej). Specyfikacja techniczna urządzenia zawsze podaje listę obsługiwanych formatów papieru dla każdego podajnika.

Wybór i ustawienie formatu papieru w sterowniku drukarki na komputerze lub na panelu sterowania urządzenia musi być zgodny z formatem papieru, który został fizycznie umieszczony w używanym podajniku drukarki. Niezgodność formatów jest bardzo częstą przyczyną zacięć papieru, błędów drukowania (np. ucięte fragmenty strony), a także może prowadzić do nieprawidłowego formatowania wydruku (np. strony pomniejszone lub przesunięte). Urządzenie zazwyczaj wyświetla komunikat o błędzie, jeśli wykryje niezgodność formatów.

Prawidłowe zarządzanie formatami papieru i ustawieniami w drukarce jest kluczowe dla niezawodności i poprawności procesu drukowania.