Enkoder (karetki, dysku enkodera, paska enkodera)

Enkoder to urządzenie lub element służący do przekształcania ruchu mechanicznego (liniowego lub obrotowego) na sygnały elektryczne lub optyczne, które mogą być odczytane przez system sterowania, aby określić dokładną pozycję, prędkość lub kierunek danego elementu. W kontekście drukarek, kserokopiarek i ploterów, enkodery są absolutnie kluczowe dla precyzji pozycjonowania i prawidłowego funkcjonowania mechanizmów drukujących. Bez enkoderów, drukarka nie byłaby w stanie wiedzieć, gdzie dokładnie znajduje się głowica drukująca ani jak daleko przesunął się papier, co skutkowałoby chaotycznymi i błędnymi wydrukami.

Wyróżniamy dwa główne typy enkoderów w drukarkach:

  1. Enkoder liniowy (pasek enkodera):

    • Pasek enkodera (encoder strip/timing strip) to długa, cienka, przezroczysta taśma wykonana z tworzywa sztucznego, która rozciąga się wzdłuż całej ścieżki ruchu karetki drukującej (w drukarkach atramentowych i igłowych). Na pasku tym są naniesione bardzo precyzyjne, mikroskopijne linie lub znaczniki, które tworzą wzorzec.

    • Czujnik enkodera (encoder sensor/optical encoder) to mały, optyczny czujnik zamontowany na karetce. Składa się z diody emitującej światło (LED) i fotodetektora. Gdy karetka się porusza, czujnik przechodzi nad paskiem enkodera, odczytując zmiany w przechodzeniu światła przez linie.

    • Funkcja: Na podstawie wzorców odczytywanych z paska enkodera, płyta główna drukarki jest w stanie z milimetrową (lub nawet mikrometrową) precyzją określić dokładne położenie karetki w dowolnym momencie. Jest to kluczowe dla precyzyjnego nanoszenia atramentu i zapobiegania smużeniu, pasmowaniu (banding) i rozmyciu.

    • Problemy: Zabrudzenie, porysowanie lub uszkodzenie paska enkodera jest częstą przyczyną błędów drukowania, takich jak rozmycie tekstu, przesunięcie obrazu, pasmowanie lub błędne wyrównanie kolorów. Drukarka “gubi się” i nie wie, gdzie jest karetka.

  2. Enkoder obrotowy (dysk enkodera):

    • Dysk enkodera (encoder disk/timing disk) to okrągły, przezroczysty dysk, również z precyzyjnymi liniami lub otworami, który jest zamontowany na osi silnika odpowiedzialnego za posuw papieru (paper feed motor) lub bezpośrednio na wałku posuwu papieru.

    • Czujnik enkodera (encoder sensor) znajduje się obok dysku.

    • Funkcja: Kiedy wałek posuwu papieru się obraca, dysk enkodera również się obraca, a czujnik odczytuje zmiany, które są proporcjonalne do odległości, o jaką papier został przesunięty. To pozwala drukarce na dokładne kontrolowanie posuwu papieru, zapewniając, że każdy wiersz druku jest umieszczany w odpowiednim miejscu, a odległości między wierszami są precyzyjne. Jest to kluczowe dla unikania zniekształceń proporcji wydruku.

    • Problemy: Uszkodzenie lub zabrudzenie dysku enkodera (szczególnie atramentem) może prowadzić do nieprawidłowego posuwu papieru, rozciągnięcia lub skurczenia wydruków w pionie, błędnego wyrównania lub pasmowania.

Enkodery są absolutnie niezbędne do osiągnięcia wysokiej jakości i precyzji w druku atramentowym, laserowym i w ploterach. Są to ciche, ale kluczowe elementy, które zapewniają, że drukarka wie dokładnie, gdzie i kiedy ma działać, przekładając cyfrowe instrukcje na fizyczne, precyzyjne ruchy. Ich czystość i nienaruszony stan są fundamentalne dla prawidłowego działania drukarki.