Drukarka wielkoformatowa (LFP)

Drukarka wielkoformatowa, powszechnie określana akronimem LFP (Large Format Printer), to specjalistyczne urządzenie peryferyjne komputera, którego głównym zadaniem jest nanoszenie obrazu – grafiki, tekstu lub ich kombinacji – na materiały drukarskie o znacznych rozmiarach, przekraczających standardowe formaty biurowe takie jak A4 czy A3. Definicja “wielkiego formatu” jest płynna, jednak zazwyczaj obejmuje ona urządzenia zdolne do drukowania na mediach o szerokości od około 17 cali (43,18 cm) do nawet ponad 5 metrów (196,85 cala). Drukarki wielkoformatowe są niezbędnym narzędziem w wielu dziedzinach przemysłu i usług, umożliwiając produkcję szerokiej gamy materiałów, od rysunków technicznych i map, przez plakaty i banery reklamowe, po wysokiej jakości fotografie artystyczne i elementy dekoracji wnętrz.

Historia drukarek wielkoformatowych sięga rozwoju ploterów pisakowych, które były jednymi z pierwszych urządzeń zdolnych do tworzenia dużych rysunków technicznych poprzez przesuwanie pisaków po powierzchni papieru. Wraz z postępem technologicznym, zwłaszcza w dziedzinie druku atramentowego (inkjet), plotery pisakowe zostały w dużej mierze wyparte przez nowocześniejsze drukarki LFP, które oferują znacznie większą wszechstronność, szybkość, możliwość druku w pełnym kolorze oraz obsługę zróżnicowanych mediów drukarskich.

Podstawowe technologie druku w LFP

Dominującą technologią stosowaną w drukarkach wielkoformatowych jest technologia atramentowa. Polega ona na precyzyjnym wystrzeliwaniu mikroskopijnych kropel atramentu z głowicy drukującej na powierzchnię podłoża drukarskiego. Istnieje kilka głównych rodzajów atramentów i powiązanych z nimi technologii, które determinują zastosowanie i charakterystykę wydruków:

  1. Atramenty wodne (Aqueous Inks): Są to atramenty na bazie wody, które dzielą się na dwie główne kategorie:
    • Atramenty barwnikowe (Dye Inks): Cząsteczki barwnika są całkowicie rozpuszczone w nośniku wodnym. Oferują one bardzo żywe, nasycone kolory i szeroki gamut barwny. Są popularne w zastosowaniach wewnętrznych, takich jak plakaty, grafiki prezentacyjne czy zdjęcia, gdzie nie jest wymagana wysoka odporność na promieniowanie UV i wilgoć. Wydruki wykonane atramentami barwnikowymi mogą blaknąć pod wpływem światła słonecznego i są podatne na rozmycie w kontakcie z wodą, chyba że zostaną zabezpieczone np. poprzez laminowanie.
    • Atramenty pigmentowe (Pigment Inks): Cząsteczki pigmentu są zawieszone w nośniku wodnym. Atramenty pigmentowe charakteryzują się znacznie wyższą trwałością archiwalną, odpornością na blaknięcie (UV) oraz wodoodpornością w porównaniu do atramentów barwnikowych. Są idealne do produkcji wydruków artystycznych (giclée), fotografii archiwalnej jakości, oznakowania wewnętrznego oraz krótkookresowych aplikacji zewnętrznych. Nowoczesne atramenty pigmentowe oferują coraz lepsze odwzorowanie kolorów, zbliżając się do możliwości atramentów barwnikowych.
  2. Atramenty solwentowe (Solvent Inks): Wykorzystują lotne związki organiczne (VOC) jako główny składnik nośnika atramentu. Atramenty te wnikają w strukturę podłoża drukarskiego (często na bazie PVC), tworząc bardzo trwałe i odporne na warunki atmosferyczne (deszcz, słońce, zmiany temperatury) oraz ścieranie wydruki. Ze względu na zawartość VOC, drukarki solwentowe wymagają dobrej wentylacji pomieszczeń. Wyróżnia się:
    • Twardy solwent (True/Full Solvent): Najbardziej agresywny, o najwyższej trwałości, ale też najbardziej intensywnym zapachu.
    • Mild-solwent (Łagodny solwent): Mniejsza zawartość agresywnych rozpuszczalników, nieco mniejsza trwałość, ale też słabszy zapach.
    • Eko-solwent (Eco-Solvent): Atramenty o znacznie zredukowanej zawartości szkodliwych substancji i słabszym zapachu, bardziej przyjazne dla środowiska i operatora. Są powszechnie stosowane do produkcji banerów, szyldów, grafik na pojazdy, siatek mesh, folii samoprzylepnych.
  3. Atramenty lateksowe (Latex Inks): Stanowią alternatywę dla atramentów solwentowych. Składają się z pigmentów zawieszonych w wodnej dyspersji polimerów lateksowych. Podczas procesu drukowania woda odparowuje, a cząsteczki lateksu łączą się, tworząc trwałą, elastyczną warstwę atramentu na powierzchni medium. Wydruki lateksowe są praktycznie bezwonne, suche od razu po wydrukowaniu (dzięki systemom utrwalania termicznego w drukarce), wysoce odporne na zarysowania i mogą być stosowane zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. Technologia lateksowa jest ceniona za wszechstronność, umożliwiając druk na szerokiej gamie mediów powlekanych i niepowlekanych, w tym na tekstyliach, tapetach, płótnach (canvas).
  4. Atramenty UV (UV-curable Inks): Są to atramenty, które utwardzane są niemal natychmiast po nałożeniu na podłoże za pomocą lamp UV LED lub tradycyjnych lamp rtęciowych. Pozwala to na drukowanie na bardzo szerokiej gamie materiałów, w tym na podłożach sztywnych, takich jak PCV spienione, pleksi (PMMA), dibond (płyty kompozytowe aluminiowe), drewno, szkło, metal, a także na materiałach elastycznych z roli. Wydruki UV są bardzo trwałe, odporne na ścieranie, chemikalia i warunki atmosferyczne. Technologia UV umożliwia również uzyskiwanie efektów specjalnych, takich jak druk wypukły (teksturowany) poprzez nakładanie wielu warstw atramentu lub lakierowanie selektywne (połysk lub mat).

Kluczowe parametry techniczne drukarek wielkoformatowych

Przy wyborze lub opisie drukarki LFP istotne są następujące parametry:

  • Szerokość druku: Maksymalna szerokość materiału, na którym urządzenie może drukować. Określa się ją w calach (np. 24″, 36″, 44″, 60″, 64″, 104″) lub milimetrach/centymetrach.
  • Rozdzielczość druku: Wyrażana w DPI (dots per inch), czyli liczbie punktów na cal. Im wyższa rozdzielczość, tym bardziej szczegółowy i ostry obraz. Typowe rozdzielczości to np. 1200×1200 dpi, 1440×720 dpi, 2400×1200 dpi, 2880×1440 dpi.
  • Prędkość druku: Mierzona zazwyczaj w metrach kwadratowych na godzinę (m²/h) lub czasem potrzebnym na wydrukowanie określonego formatu (np. A1/min). Prędkość może się różnić w zależności od wybranego trybu jakości druku.
  • Konfiguracja atramentów (liczba i rodzaje kolorów): Podstawowa konfiguracja to CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, Key/Black). Wiele drukarek, zwłaszcza graficznych i fotograficznych, wykorzystuje dodatkowe kolory, takie jak jasny cyjan (Lc), jasna magenta (Lm), jasny czarny (Lk), szary (Gy), pomarańczowy (Or), zielony (Gr), niebieski (Bl), czerwony (R), fioletowy (V), czy biały (Wh). Dodatkowe kolory pozwalają na uzyskanie szerszego gamutu barwnego, płynniejszych przejść tonalnych i lepszego odwzorowania trudnych kolorów. Atrament biały jest używany do druku na mediach transparentnych lub kolorowych.
  • Rodzaj głowicy drukującej: Najpopularniejsze to głowice piezoelektryczne (np. Epson MicroPiezo, Ricoh, Konica Minolta) i głowice termiczne (np. Canon BubbleJet, HP Thermal Inkjet). Różnią się one sposobem wyrzutu kropli atramentu i mają wpływ na precyzję, trwałość i kompatybilność z różnymi typami atramentów.
  • Obsługiwane media: Zdolność do drukowania na różnych rodzajach i grubościach podłoży, zarówno elastycznych (z roli, np. papiery, folie, banery, płótna) jak i sztywnych (w przypadku drukarek płaskich UV).
  • System podawania i odbioru mediów: Mechanizmy odpowiedzialne za prawidłowe prowadzenie materiału przez drukarkę, w tym wałki dociskowe, systemy naciągu, podajniki rolkowe, opcjonalne kosze na wydruki lub systemy nawijające (take-up).
  • Oprogramowanie RIP (Raster Image Processor): Zaawansowane oprogramowanie, które tłumaczy dane obrazu z komputera na język zrozumiały dla drukarki. RIP zarządza kolorami (profile ICC), optymalizuje jakość i prędkość druku, umożliwia nesting (układanie wielu prac na jednym arkuszu/roli), kafelkowanie dużych grafik i wiele innych zaawansowanych funkcji.

Drukarki wielkoformatowe stanowią złożone systemy, których efektywne wykorzystanie wymaga wiedzy na temat technologii druku, właściwości mediów i atramentów oraz umiejętności obsługi specjalistycznego oprogramowania. Są one kluczowym ogniwem w produkcji materiałów wizualnych na dużą skalę, odgrywając istotną rolę w komunikacji, reklamie, projektowaniu i sztuce.