Aktualizacje zabezpieczeń (firmware)

Aktualizacje zabezpieczeń (firmware) w kontekście drukarek, kserokopiarek i urządzeń wielofunkcyjnych (MFP) odnoszą się do procesu instalowania nowych wersji oprogramowania wewnętrznego (firmware) tych urządzeń, które zostały wydane przez producenta specjalnie w celu załatania zidentyfikowanych luk i podatności bezpieczeństwa, poprawy stabilności działania lub wprowadzenia nowych funkcji związanych z ochroną. Firmware to rodzaj oprogramowania niskiego poziomu, które jest zapisane w pamięci nieulotnej urządzenia (np. Flash ROM) i kontroluje wszystkie jego podstawowe operacje sprzętowe, komunikację sieciową oraz interfejs użytkownika. Ponieważ nowoczesne MFP są złożonymi urządzeniami sieciowymi, często z własnymi systemami operacyjnymi i dyskami twardymi, stają się one potencjalnym celem dla cyberataków, podobnie jak komputery czy serwery. Regularne i terminowe instalowanie aktualizacji zabezpieczeń firmware’u jest absolutnie kluczowe dla utrzymania odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa tych urządzeń i ochrony przetwarzanych przez nie danych.

Dlaczego aktualizacje zabezpieczeń firmware’u są tak ważne?

  1. Łatanie znanych luk i podatności (Vulnerability Patching):
    • W oprogramowaniu (w tym w firmware) nieuchronnie pojawiają się błędy i luki bezpieczeństwa, które mogą być wykorzystane przez osoby atakujące do uzyskania nieautoryzowanego dostępu do urządzenia, przejęcia nad nim kontroli, kradzieży danych, instalacji złośliwego oprogramowania (malware) lub wykorzystania urządzenia jako punktu wypadowego do ataków na inne systemy w sieci.
    • Producenci urządzeń na bieżąco analizują zgłoszenia o podatnościach (zarówno wykrytych wewnętrznie, jak i zgłoszonych przez badaczy bezpieczeństwa) i wydają aktualizacje firmware’u, które zawierają odpowiednie poprawki (łatki – patches) eliminujące te zagrożenia.
  2. Ochrona przed nowymi typami ataków:
    • Krajobraz zagrożeń cybernetycznych stale ewoluuje. Aktualizacje zabezpieczeń mogą wprowadzać nowe mechanizmy obronne lub wzmacniać istniejące, aby lepiej chronić urządzenie przed nowo pojawiającymi się technikami ataków.
  3. Zapewnienie poufności i integralności danych:
    • Luki w firmware mogą umożliwiać przechwycenie lub modyfikację danych przesyłanych do lub z urządzenia (np. zadań drukowania, skanowanych dokumentów, danych logowania). Aktualizacje pomagają w zabezpieczeniu tych kanałów komunikacji.
  4. Utrzymanie stabilności i niezawodności działania:
    • Oprócz poprawek bezpieczeństwa, aktualizacje firmware’u często zawierają również usprawnienia dotyczące ogólnej stabilności pracy urządzenia, poprawki błędów funkcjonalnych oraz optymalizacje wydajności.
  5. Zgodność z regulacjami i standardami (Compliance):
    • Wiele standardów bezpieczeństwa (np. ISO 27001) i regulacji prawnych (np. RODO/GDPR) wymaga od organizacji utrzymywania oprogramowania (w tym firmware’u urządzeń) w aktualnej, bezpiecznej wersji jako część obowiązku zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa przetwarzanych danych.
  6. Ochrona reputacji firmy:
    • Incydent bezpieczeństwa związany z wyciekiem danych z powodu niezałatanej luki w drukarce/MFP może prowadzić do poważnych strat finansowych i wizerunkowych.

Proces aktualizacji firmware’u:

Procedura aktualizacji firmware’u może się różnić w zależności od producenta i modelu urządzenia, ale zazwyczaj obejmuje następujące kroki:

  1. Sprawdzenie dostępności aktualizacji:
    • Regularne odwiedzanie strony internetowej wsparcia technicznego producenta urządzenia w poszukiwaniu najnowszych wersji firmware’u dla danego modelu.
    • Niektóre urządzenia lub oprogramowanie do zarządzania flotą mogą automatycznie powiadamiać o dostępności nowych aktualizacji.
  2. Pobranie pliku z firmwarem:
    • Plik z aktualizacją (często w formacie .bin, .fw, .zip) jest pobierany z zaufanego źródła (strony producenta) na komputer administratora.
  3. Przygotowanie do aktualizacji:
    • Zaleca się wykonanie kopii zapasowej bieżącej konfiguracji urządzenia przed przystąpieniem do aktualizacji (jeśli urządzenie oferuje taką możliwość).
    • Należy upewnić się, że urządzenie jest stabilnie podłączone do zasilania i sieci (jeśli aktualizacja odbywa się przez sieć), aby uniknąć przerwania procesu, co mogłoby prowadzić do uszkodzenia firmware’u i unieruchomienia urządzenia.
    • Warto zapoznać się z instrukcją aktualizacji dostarczoną przez producenta (release notes), która może zawierać informacje o zmianach, poprawkach oraz ewentualnych problemach.
  4. Metody instalacji aktualizacji:
    • Poprzez interfejs webowy (EWS): Najczęstsza metoda. Administrator loguje się do interfejsu zarządzania urządzeniem przez przeglądarkę, przechodzi do sekcji aktualizacji firmware’u i wgrywa pobrany plik.
    • Za pomocą dedykowanego oprogramowania narzędziowego producenta: Niektórzy producenci dostarczają specjalne aplikacje do zarządzania swoimi urządzeniami, które umożliwiają również aktualizację firmware’u.
    • Z pamięci USB: Plik z firmwarem jest zapisywany na nośniku USB, który następnie podłącza się do urządzenia, a aktualizację uruchamia z panelu sterowania.
    • Automatyczne aktualizacje (rzadziej, zależy od konfiguracji): Niektóre urządzenia mogą być skonfigurowane do automatycznego sprawdzania i pobierania aktualizacji, ale ze względów bezpieczeństwa i kontroli, wiele organizacji preferuje manualne zarządzanie tym procesem.
  5. Proces aktualizacji:
    • Po zainicjowaniu, urządzenie rozpoczyna proces wgrywania nowego firmware’u. Może to trwać od kilku do kilkunastu minut. W tym czasie nie wolno wyłączać urządzenia ani przerywać procesu. Urządzenie może się automatycznie zrestartować jeden lub kilka razy.
  6. Weryfikacja po aktualizacji:
    • Po zakończeniu, należy sprawdzić, czy firmware został poprawnie zaktualizowany (np. weryfikując numer wersji w ustawieniach urządzenia) i czy wszystkie funkcje działają prawidłowo.

Kto jest odpowiedzialny za aktualizacje zabezpieczeń firmware’u?

Odpowiedzialność za zarządzanie aktualizacjami firmware’u spoczywa zazwyczaj na:

  • Administratorach IT / Działach IT w organizacjach.
  • Dostawcach usług zarządzania drukiem (MPS), jeśli firma korzysta z takich usług.
  • W przypadku użytkowników domowych lub małych firm bez dedykowanego wsparcia IT, sam właściciel urządzenia powinien dbać o aktualizacje (choć jest to często zaniedbywane).

Polityka zarządzania aktualizacjami:

Organizacje powinny posiadać jasno zdefiniowaną politykę dotyczącą zarządzania aktualizacjami firmware’u urządzeń drukujących, która określa:

  • Częstotliwość sprawdzania dostępności aktualizacji.
  • Procedury testowania aktualizacji przed wdrożeniem na wszystkich urządzeniach (jeśli to możliwe, np. na jednym urządzeniu testowym).
  • Harmonogram wdrażania aktualizacji (np. poza godzinami pracy, aby zminimalizować zakłócenia).
  • Procedury postępowania w przypadku nieudanej aktualizacji.
  • Odpowiedzialności poszczególnych osób/działów.

Ignorowanie aktualizacji zabezpieczeń firmware’u jest poważnym zaniedbaniem, które naraża urządzenia drukujące i całą sieć firmową na zwiększone ryzyko cyberataków. Regularne łatanie podatności jest tak samo ważne dla drukarek i MFP, jak dla komputerów, serwerów czy innych urządzeń sieciowych. Jest to ciągły proces, który wymaga uwagi i systematyczności.